Beyinde Toksik Etkili İlaçlar – Op. Dr. Mustafa AKGÜN || Beyin – Omurilik

Beyinde toksik etkili ilaçlar, beyin fonksiyonlarını bozan veya zarar veren ilaçlar olarak tanımlanabilir. Bu ilaçlar genellikle uyku ilaçları, psikoaktif maddeler, alkol veya narkotikler gibi maddelerdir. Bu ilaçların kullanımı, beyin hücrelerinin zarar görmesine veya ölmesine neden olabilmektedir. Ayrıca beyin fonksiyonlarının bozulmasına da neden olur. Bu ilaçların kullanımının uzun vadeli etkileri, depresyon, anksiyete, bellek kaybı, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), Parkinson veya Alzheimer gibi nörolojik hastalıklara yol açabilmektedir.

Beyin fonksiyonlarını bozan ilaçlar nelerdir?

Beyin fonksiyonlarını bozan ilaçlar arasında şunlar bulunur:

Uyku ilaçları: Uyku ilaçları, beyin fonksiyonlarını bozarak uyku düzenini etkileyebilir.
Psikoaktif maddeler: Makrodan ufak miktarlarda kullanımında alkol, marihuana, kokain, metamfetamin gibi psikoaktif maddeler beyin fonksiyonlarını bozabilmektedir.
Opioidler: Morfin, oksikodon, fentanyl gibi opioidler, beyin fonksiyonlarını bozarak ağrıyı azaltır. Uzun vadeli kullanımı beyin fonksiyonlarını bozabilir.
Antipsychotics: Şizofreni, mani-depresif bozukluklar gibi psikotik bozuklukları tedavi etmek için kullanılan ilaçlar, beyin fonksiyonlarını bozabilir.
Benzodiazepines: Xanax, Valium gibi benzodiazepinler, beyin fonksiyonlarını bozarak endişe ve anksiyete gibi durumları tedavi etmek için kullanılır. Uzun vadeli kullanımı beyin fonksiyonlarını bozabilir.

Bu ilaçların kullanımının uzun vadeli etkileri, depresyon, anksiyete, bellek kaybı, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), Parkinson hastalığı ve Alzheimer hastalığı gibi nörolojik hastalıklara yol açabilmektedir.

Beyinde Toksik Etkili İlaçlar: Uyku ilaçları nelerdir?

Uyku ilaçları, uyku düzenini düzeltmek veya uyku problemlerini çözmek için kullanılan ilaçlar olarak tanımlanabilir. Bu ilaçlar genellikle uykuya dalma, uyku kalitesi ve uyku süresini arttırmak için kullanılır. Örnekler şunlardır:

Z-hipnotikler: Ambien, Lunesta gibi ilaçlar, uykuya dalmayı kolaylaştırmak için kullanılır.
Benzodiazepinler: Diazepam, temazepam gibi benzodiazepinler, uykuya dalmayı kolaylaştırmak için kullanılır.
Ramelteon: Rozerem gibi ilaçlar, uykuya dalmayı kolaylaştırmak için kullanılır.
Melatonin receptor agonistleri: ramelteon gibi ilaçlar, uykuya dalmayı kolaylaştırmak için kullanılır.
Antihistaminler: Diphenhydramine gibi antihistaminler, uykuya dalmayı kolaylaştırmak için kullanılır.

Genellikle uykuya dalma zorluğu, uyku kalitesinin bozulması veya uykuya dalmadan önceki etkilerin devam etmesi gibi problemlere yol açabilmektedir.

Beyinde Toksik Etkili İlaçlar: Psikoaktif maddeler ne için kullanılır?

Psikoaktif maddeler, beyin ve sinir sistemi üzerinde etkili olan maddelerdir. Bu maddeler, kimyasal yollarla beyin fonksiyonlarını etkiler. Duygu ve düşünceleri değiştirerek, kişinin davranışlarını ve algılarını değiştirebilmektedir.

Psikoaktif maddeler genellikle aşağıdaki amaçlar için kullanılmaktadır:

Eğlence amacı: Alkol, marihuana, kokain, metamfetamin gibi maddeler eğlence amacıyla kullanılabilmektedir.
Medikal amaçlar: Morfin, oksikodon, fentanyl gibi opioidler ağrı azaltmak için kullanılabilmektedir.
Psikolojik bozuklukların tedavisi: Antipsikotik ilaçlar, şizofreni, mani-depresif bozukluklar gibi psikotik bozuklukların tedavisi için kullanılabilmektedir.
Ruhsal veya psikolojik tedavi: Antidepresanlar, anxiolytic (ansiyete azaltıcı) ilaçlar gibi maddeler tedavi için kullanılabilmektedir.

Ancak psikoaktif maddelerin kullanımı, yan etkileri veya bağımlılık oluşmasına neden olabilmektedir. Bu nedenle bu maddelerin kullanımının tıbbi bir profesyonel tarafından yapılması ve takip edilmesi önerilmektedir.

Psikoaktif maddeler nelerdir?

Alkol: En yaygın kullanılan psikoaktif madde olarak bilinmektedir. Eğlence amacıyla kullanılmaktadır.
Marihuana: Tetrahidrokannabinol (THC) adı verilen bir maddeden oluşmaktadır. Eğlence amacıyla kullanılmaktadır.
Kokain: Kokain, uyuşturucu olarak kullanılmaktadır.
Metamfetamin: Metamfetamin, uyuşturucu olarak kullanılmaktadır.
Opioidler: Morfin, oksikodon, fentanyl gibi opioidler, ağrı azaltmak için kullanılmaktadır.
Antipsikotik ilaçlar: Şizofreni, mani-depresif bozukluklar gibi psikotik bozuklukların tedavisi için kullanılmaktadır.
Antidepresanlar, anxiolytic (ansiyete azaltıcı) ilaçlar: Ruhsal veya psikolojik rahatsızlıkların tedavisi için kullanılmaktadır.
Stimulantler: Metilfenidat, amfetamin gibi ilaçlar, DEHB gibi durumların tedavisinde veya performansı arttırmak için kullanılabilmektedir.

Bunlar sadece birkaç örnektir, psikoaktif maddeler arasında daha birçok madde vardır. Bu maddelerin kullanımının yan etkileri veya bağımlılık oluşmasına neden olabilmektedir. Bu nedenle bu maddelerin kullanımının tıbbi bir profesyonel tarafından yapılması ve takip edilmesi önerilmektedir.

Beyinde Toksik Etkili İlaçlar: Opioidler

Opioidler, ağrı azaltıcı maddeler olarak sınıflandırılmaktadır. Morfin gibi doğal olarak meydana gelen maddeler veya morfin benzeri sentetik maddeler olarak ikiye ayrılmaktadır.

Doğal opioidler: Bu maddeler, opium gibi doğal kaynaklardan elde edilmektedir. Örnekler arasında morfin, kodein ve heroin bulunmaktadır.
- Sentetik opioidler: Bu maddeler, laboratuvar ortamında sentez edilmektedir. Örnekler arasında fentanyl, oksikodon ve metadon bulunmaktadır.
Endojen opioidler: Bu maddeler vücut tarafından doğal olarak üretilen opioidlerdir. Örnekler arasında endorfin, enkefalin gibi bulunmaktadır.
- Semi Sentetik opioidler: Bu maddeler, doğal opioidlerin yapay olarak modifiye edilen versiyonlarıdır. Örnekler arasında heroin, oxycodone, hydrocodone gibi bulunmaktadır.

Opioidler genellikle kullanım amacına göre de sınıflandırılmaktadır. Örneğin;

ağrı kesici olarak kullanılan opioidler
uyuşturucu olarak kullanılan opioidler

Bu maddelerin kullanımının yan etkileri veya bağımlılık oluşmasına neden olabilmektedir. Bu nedenle bu maddelerin kullanımının tıbbi bir profesyonel tarafından yapılması ve takip edilmesi önerilmektedir.

Dünyada uyuşturucu kullanımı

Dünya genelinde uyuşturucu kullanımı, birçok sosyal, ekonomik ve sağlık sorunlarına yol açmaktadır. Uyuşturucu kullanımı, kişinin fiziksel, psikolojik ve sosyal iyiliğini bozar veya yok edebilmektedir. Ayrıca, uyuşturucu kullanımının yaygınlaşması, hükümetler, aileler ve toplumlar için ekonomik yükler oluşturur.

Uyuşturucu kullanımının en yaygın olduğu bölgeler arasında, Avrupa, Kuzey Amerika, Güney Amerika, Afrika, Asya ve Avustralya bulunmaktadır. En yaygın kullanılan uyuşturucular arasında marihuana, kokain, metamfetamin, opioidler ve alkol vardır.

Uyuşturucu kullanımının önlenmesi veya azaltılması için hükümetler ve kurumlar, önleme ve tedavi programlarının yanı sıra, kontrol ve denetim önlemleri uygulamaktadır. Bu programlar arasında, eğitim, sağlık hizmetleri, hukuki önlemler ve sosyal önlemler bulunmaktadır. Ancak, uyuşturucu kullanımının önlenmesi veya azaltılması, geniş kapsamlı ve uzun vadeli çalışmalar gerektirir ve hala birçok sorunlarla karşı karşıyadır.

Dünyada uyuşturucu üzerinden dönen para hacmi nedir?

Dünya genelinde uyuşturucu üzerinden dönen para hacmi büyüktür. Uyuşturucu ticareti, yasadışı bir sektör olduğu için, bu hacmin tam olarak ölçülmesi zor olmaktadır. Ancak, Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Örgütleri (UNODC) ve diğer kurumlar tarafından yapılan tahminler, uyuşturucu üzerinden dönen para hacminin yılda trilyonlar dolara ulaştığını göstermektedir.

UNODC’nin 2020 yılı verilerine göre, uyuşturucu ticareti yılda olarak $435 milyar dolara yakın bir para hacmi oluşmaktadır.

Dünyada uyuşturucu kullanımını azaltmak için harcanan sağlık giderleri

Dünya genelinde uyuşturucu kullanımını azaltmak için harcanan sağlık giderleri, uyuşturucuya bağımlılık tedavisi, rehabilitasyon hizmetleri, sağlık hizmetleri, önleyici sağlık hizmetleri ve diğer hizmetler şeklinde olmaktadır. Bu hizmetler, hükümetler, sağlık kuruluşları ve diğer kurumlar tarafından sağlanır.

Ancak, uyuşturucu kullanımını azaltmak için harcanan sağlık giderlerinin tam olarak ölçülmesi zor olmaktadır. Çünkü bu giderler, genellikle diğer sağlık giderleriyle birlikte harcanmaktadır. Ayrıca, uyuşturucuya bağımlılık tedavisi gibi hizmetler, çoğu zaman yasadışı olduğu için, hükümetler ve diğer kurumlar tarafından verilen hizmetlerin tam olarak rapor edilmemesi nedeniyle, bu giderlerin tam olarak ölçülmesi zor olmaktadır.

Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Örgütleri (UNODC) ve diğer kurumlar tarafından yapılan tahminlere göre, dünya genelinde uyuşturucu kullanımını azaltmak için harcanan sağlık giderleri yılda milyarlarca dolara ulaşmaktadır. Ancak, bu giderlerin tam olarak ölçülmesi için daha fazla veriye ve araştırmalara ihtiyaç vardır.

Dünyadaki bildirilen verilere göre uyuşturucu kullanımı yaşa göre

Dünya genelinde uyuşturucu kullanımı, yaşa göre farklılık göstermektedir. Genel olarak, gençler arasında daha yaygın olarak görülürken, yaş ilerledikçe kullanım oranları azalmaktadır.

Gençler arasında: Gençler arasında uyuşturucu kullanımı daha yaygın olarak görülmektedir. Özellikle 15-24 yaş arası gençler arasında marihuana, kokain, metamfetamin ve opioidler gibi uyuşturucuların kullanımı yaygındır.
Yetişkinler arasında: 25-34 yaş arası yetişkinler arasında uyuşturucu kullanımı daha az yaygın olmakla birlikte, hala yüksektir. Alkol, marihuana ve opioidler gibi maddeler arasında en yaygın olanlar arasında yer alır.
Yaşlılar arasında: 55 yaş ve üzeri kişiler arasında uyuşturucu kullanımı daha az yaygın olarak görülmektedir. Ancak, yaşlılar arasında alkol ve opioidler gibi maddelerin kullanımı yaygın olabilmektedir.

Bu veriler genel olarak bildirilen verilerdir ve ülkeler arasında ve zaman içerisinde farklılıklar gösterebilmektedir. Ayrıca, uyuşturucu kullanımının ölçülmesi ve rapor edilmesi sırasında farklılıklar olabileceği için, bu verilerin tam olarak doğruluğu kesin olarak söylenemez.

Uyuşturucu kullanımının ülkelere göre dağılım

Uyuşturucu kullanımı, ülkelere göre farklılık göstermektedir. Her ülkenin uyuşturucu kullanımını ölçme yöntemleri ve ekonomik, sosyal ve kültürel faktörler farklı olduğu için, ülkeler arasında kullanım oranları karşılaştırmak zor olabilmektedir. Ancak, Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Örgütleri (UNODC) ve diğer kurumlar tarafından yapılan tahminlere göre, bazı ülkelerde uyuşturucu kullanımı daha yaygın iken, bazı ülkelerde daha az yaygın olarak görülmektedir.

Avrupa: Avrupa genelinde uyuşturucu kullanımı yaygın olarak görülmektedir. Özellikle, marihuana, kokain ve opioidler gibi uyuşturucular arasında en yaygın olanlar arasında yer alır.
Kuzey Amerika: Kuzey Amerika genelinde uyuşturucu kullanımı yaygın olarak görülmektedir. Özellikle, marihuana, kokain ve opioidler gibi uyuşturucular arasında en yaygın olanlar arasında yer alır.
Güney Amerika: Güney Amerika genelinde uyuşturucu kullanımı yaygın olarak görülmektedir. Özellikle, kokain ve opioidler gibi uyuşturucular arasında en yaygın olanlar arasında yer alır.
Afrika: Afrika genelinde uyuşturucu kullanımı az yaygın olarak görülmektedir. Ancak, bazı ülkelerde kokain ve opioidler gibi uyuşturucular arasında yaygın olarak kullanılmaktadır.

Uyuşturucu kullanımına karşı mücadele etmenin ana kuralları nedir?

Uyuşturucu kullanımına karşı mücadele etmenin ana kuralları, önleme, tedavi, denetim ve hukuki yaptırımlar içermektedir.

Önleme: Uyuşturucu kullanımını önlemek, özellikle gençler arasında, eğitim programları, sağlıklı yaşam tarzlarının teşvik edilmesi ve riskli davranışları önleyici hizmetler gibi çalışmalar yapmaktadır.
Tedavi: Uyuşturucuya bağımlı olan kişilerin tedavi edilmesi, sağlık hizmetleri, rehabilitasyon hizmetleri veya özel tedavi merkezleri gibi hizmetler ile sağlanmaktadır.
Denetim: Uyuşturucu üretimini, ticaretini veya kullanımını denetlemek için, hükümetler ve diğer kurumlar, kontrol önlemleri, denetim ve hukuki yaptırımlar uygulamaktadır.
Hukuki yaptırım: Uyuşturucu kullanımına karşı hukuki yaptırımlar, suç işlemi olarak kabul edilen uyuşturucu kullanımının cezalandırılmasını içermektedir.

Bu kuralların uygulanması, uyuşturucu kullanımını azaltmak için önemlidir, ancak tek başına yeterli olmayabilmektedir. Uyuşturucu kullanımını azaltmak için birçok faktörün dikkate alınması ve bütüncül bir yaklaşımın benimsenmesi gerekir.

Uyuşuturucu kullanımını azaltmada ailelerin önemi nedir?

Aileler, uyuşturucu kullanımını azaltmada önemli bir rol oynarlar. Aileler, özellikle gençler arasında, önleme ve tedavi çalışmalarına katkıda bulunabilirler. Ailelerin önemi şu şekilde ifade edilebilmektedir:

Eğitim: Aileler, gençler arasında uyuşturucu kullanımının zararlarını anlamalarına ve bu konuda bilgi sahibi olmalarına yardımcı olabilirler. Aileler, gençleri uyuşturucu kullanımına yönelik tehlikeleri anlamalarına ve bu konuda bilgi sahibi olmalarına yardımcı olabilirler.
Destek: Aileler, uyuşturucuya bağımlı olan kişilerin tedavi sürecinde moral ve destek sağlamaktadır. Aileler, uyuşturucuya bağımlı olan kişilerin tedavi sürecinde moral ve destek sağlamaktadır.
Kontrol: Aileler, gençlerin uyuşturucu kullanımını kontrol etmek için gerekli önlemleri alabilirler. Örneğin, aileler gençlerin uyuşturucu kullanımını kontrol etmek için gerekli önlemleri alabilirler.
Örnek: Aileler, gençler için olumlu bir rol model olabilirler.

Ancak, ailelerin önemi sadece gençler arasında değil, uyuşturucu kullanımının yaygın olduğu çevrelerden de çocuklarını uzak tutmaktır.

Bir ebeveyn çocuğunun uyuşturucu kullanıp kullanmadığını anlamak için nelere dikkat etmelidir?

Bir ebeveyn, çocuğunun uyuşturucu kullanıp kullanmadığını anlamak için aşağıdaki belirtilere dikkat etmelidir:

Fiziksel belirtiler: Uyuşturucu kullanımına bağlı olarak, çocuğunuzda fiziksel belirtiler gözlemleyebilirsiniz. Bu belirtiler arasında dil veya göz hareketlerinde değişiklik, yorgunluk, halsizlik, kaşıntı, burun kanaması, göz kapaklarının ağırlığı, halsizlik, ağız kokusu, solunum problemleri gibi belirtiler olabilmektedir.
Davranışsal belirtiler: Uyuşturucu kullanımına bağlı olarak, çocuğunuzda davranışsal değişiklikler gözlemleyebilirsiniz. Bu belirtiler arasında, çocuğunuzun sosyal aktivitelerinde azalma, okul başarısında düşme, ailesi ve arkadaşlarıyla ilişkilerinde gerginlik, evde veya okulda yokluk, paranın kaybı gibi belirtiler olabilmektedir.
Psikolojik belirtiler: Uyuşturucu kullanımına bağlı olarak, çocuğunuzda psikolojik belirtiler gözlemleyebilirsiniz

Uyuşturucu beyine ne tür zararlar verir?

Uyuşturucu kullanımı, beyne ve diğer vücut sistemlerine çeşitli zararlar verir. Beyin üzerindeki spesifik etkiler, uyuşturucunun cinsine ve kullanım şekline göre değişebilmektedir.

Sinir sistemi: Uyuşturucu kullanımı, sinir sistemi üzerinde çeşitli zararlar verir. Örneğin, opioidler, beyinde endorfinleri yok ederek ağrı duyarlılığını azaltabilmektedir. Ancak, uzun vadeli kullanım, beyin hücrelerinin hasar görmesine ve ölümüne neden olabilmektedir.
Duygusal ve davranışsal: Uyuşturucu kullanımı, duygusal ve davranışsal fonksiyonları etkiler. Örneğin, marihuana, beyinde dopamin salınımını azaltarak mutsuzluk, depresyon ve anksiyete gibi duygusal sorunları tetikleyebilmektedir.
Zihinsel fonksiyonlar: Uyuşturucu kullanımı, zihinsel fonksiyonları etkiler. Örneğin, kokain, beyinde norepinefrin, dopamin ve serotonin gibi nörotransmitterleri etkileyerek hafıza, dikkat, öğrenme ve problem çözme becerilerini zayıflatabilmektedir.
Biyolojik zararlar: Uyuşturucu kullanımı, vücudun diğer sistemleri üzerinde de zararlı etkiler yapar. Örneğin, kalp, akciğer, böbrek gibi organların çalışmasını bozar, cinsiyet hormonlarını etkileyebilmektedir ve cinsel fonksiyonları bozar.

Sonuç

Uyuşturucu kullanımı, kişilerin fiziksel, duygusal ve zihinsel sağlığını etkileyebilen bir sorundur. Uyuşturucu kullanımına karşı mücadele etmenin ana kuralları, önleme, tedavi, denetim ve hukuki yaptırımlar içermektedir. Aileler önemli bir rol oynarlar özellikle çocuklar arasında önleme ve tedavi çalışmalarına katkıda bulunabilirler. Uyuşturucu kullanımı, beyne ve diğer vücut sistemlerine çeşitli zararlar verir. Uzun vadeli kullanımda, beyin hücrelerinin hasar görmesine ve ölümüne neden olabilmektedir. Duygusal ve davranışsal fonksiyonları etkiler ve zihinsel fonksiyonları zayıflatır. Bu nedenle, uyuşturucu kullanımının önlenmesi ve tedavisi önemlidir.

Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Örgütleri (UNODC) den Türkiye uyuşturucu raporundan özet

Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Örgütleri (UNODC), Türkiye’de uyuşturucu kullanımı hakkında periyodik olarak raporlar yayımlar. Bu raporlar Türkiye’de uyuşturucu üretim, ticaret, kullanım ve mücadele konularını içermektedir. Son yayımlanan raporlar, Türkiye’de uyuşturucu kullanımının özellikle eroin ve kokain gibi yasa dışı uyuşturucular arasında yaygın olduğunu göstermektedir. Ayrıca, Türkiye’nin Avrupa ve Asya arasındaki bir geçiş noktası olması nedeniyle, transit uyuşturucu ticareti de önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Raporlar, Türkiye hükümetinin uyuşturucu kullanımına karşı mücadele etmek için çeşitli önlemler aldığını ve tedavi hizmetleri sunmaya devam ettiğini göstermektedir.