Boyun fıtığı, omurgadaki disklerin hasar görmesi ve sinirlere baskı yapması sonucu ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Boyunda bulunan omurlar arasında yer alan diskler, darbelere karşı omurgayı koruyan jel benzeri bir yapı içerir. Ancak yaşlanma, yanlış duruş, ağır yük kaldırma ya da travma gibi nedenlerle bu disklerin yıpranması veya dışarıya taşması sonucunda boyun fıtığı meydana gelir. Bu durum, sinir köklerine veya omuriliğe baskı yaparak ağrı, uyuşma, güçsüzlük gibi çeşitli semptomlara yol açar. Boyun fıtığı, yaşam kalitesini olumsuz etkiler ve tedavi edilmediğinde daha ciddi sağlık sorunlarına neden olabilmektedir. Bu yüzden erken tanı ve tedavi büyük önem taşır.
Servikal disk hastalığı olarak tanımladığımız servikal dejeneratif disk hastalığı en başta boyun ağrısına neden olur. Böylece omuzlara ve kollara yayılan ağrıların en sık nedeni tanımlanmış olur. (1, 2, 3) (Şekil 1)
7 adet boyun omuru söz konusudur. Bu omurlar arasında C2-3, C3-4, C4-5, C5-6, C6-7 ve C7-T1 de toplam 6 adet disk mevcuttur. Boyundan 8 çift sinir çıkmaktadır. İlk sinir Occiput-C1 arasından son sinir C7-T1 arasından çıkar. (Kaynak)
Boyun omurları arasındaki bu disklerden bir veya daha fazlasının yıpranması, aşınması ve su içeriğinin azalması nedeniyle parçalanmaya başladığında fıtıklaşma gelişir. Biz buna boyun fıtığı (Cervical Disc Herniation) diyoruz. (1, 2, 3)
Bazı insanların disklerinde daha hızlı aşınma veya yıpranmaya yatkın kılan genetik bir etken olabilir. Yaralanmalar, çocukluk çağındaki travmalar, burkulmalar, bazen önemsiz trafik kazaları olayı ayrıca hızlanabilir veya dejeneratif değişikliklerin gelişmesine neden olabilir. (1, 2, 3) (Şekil 2)
Servikal Disk Dejenerasyonu Nasıl Olur?
İntervertebral diskler yüklerin şokunu emme özelliklerine sahiptirler. Her diskin içinde jelimsi kıvamda bir madde vardır. Bu maddenin etrafı ise anulus fibrozus denen bir kapsül ile çevrilidir. Bu kapsül ile üstten veya alttan kemik omura kuvvetli şekilde tutunurlar. (1, 2, 3)
Ortadaki çekirdek nucleus pulposus esas yüklerin şokunu emer. (Şekil 3)
Çocukluk çağında disklerin içeriği yaklaşık %85 sudur. Bu diskler yaşlanma sürecinde doğal olarak su içeriklerini kaybetmeye başlar. (1, 2, 3)
Disklerin su içeriği azaldıkça, daha az şok kuvvetleri durdurma özelliği azalır. Böylece diskin içinde çatlamalar ve yırtılmalar meydana gelmeye başlar. Fakat diskler kendi kendilerini onarma yeteneğine sahip değillerdir. Bunun sebebi doğrudan bir kanla beslenme özelliğine ve kaynağına sahip değillerdir. Oysa diskler nasıl canlı kalır diye soracak olursak, bunu çevre dokulardan kemik, kıkırdak ve yumuşak dokulardan difüzyonla canlılıklarını sürdürürler. Bu nedenle, diskteki bir yırtık ya iyileşmez ya da tekrar yırtılma potansiyeline sahip daha zayıf skar dokusu geliştirirler. (1, 2, 3)
Servikal Dejeneratif Disk Hastalığının Seyri
Boyun fıtığı gelişimi, seyri ve sonuçları itibarı ile bir süreçtir. Özellikle yaşa bağlı olarak tüm diskler yıpranır ve su içeriklerini yitirip zayıflar. Bu durum özel bir hastalık olarak kabul görmemektedir. Ancak süreç boyunca travmaların bu hadisenin gelişiminde çok önemli olduğu ve belirtilerin de belirli seviyelerde sinir sıkışmaları sonucu oluştuğu görülmektedir. (1, 2, 3)
Çalışmalar, yetişkinlerin çoğunun, dejeneratif disk hastalığı ile ilgili hiçbir semptomu olmadığını, ancak bu yetişkinlerin yüksek bir yüzdesinin omurganın herhangi bir yerinde bir MRG’de hala disk dejenerasyonu belirtileri gösterdiğini göstermektedir. Bir çalışma, insanların yaklaşık yarısının 20’li yaşların başında bir MRG’de bazı disk dejenerasyonu belirtileri göstermeye başladığını buldu. Başka bir çalışma da, 50 yaşın altındaki kişilerin yaklaşık % 75’inin disk dejenerasyonuna sahip olduğunu, 50 yaşın üzerindeki kişilerin %90’ından fazlasının buna sahip olduğunu bulmuştur. (1, 2, 3)
Servikal Dejeneratif Disk Hastalığı için Risk Faktörleri
Servikal disk dejenerasyonu herkeste görülebilmektedir. Bu durum normal yaş sürecine bağlı olabilmektedir. Fakat bazı risk faktörlerini de sıralamak mümkündür. (1, 2, 3)
- Genetik Yatkınlık: En açıklayıcı bilgilere ulaşmak için ikizler incelendiğinde genetik faktörlerin hastalığın gelişme zamanı veya belirtilerin görülmesini açıklamakta faydalı bilgiler vermektedir. Bu durum genetik yatkınlığı izah etmede kullanılmaktadır. Özellikle kollajen doku sentez eksikliğinin bunda etkisinin olma ihtimali vardır.
- Obezite: Aşırı kilo alımı bir çok dejeneratif hastalıkla ilişkilendirilmektedir. Ağırlık, dejeneratif disk hastalığının gelişme riski ile de aynı şekilde ilişkilendirilmiştir.
- Sigara Bağımlılığı: Doğrudan ilişki kurulmasa da sigara tüketimi vücut dokularının yeterli kadar oksijen almasını engelleyici ve toksik CO gibi Oksijenden 100 kat daha hızlı bir şekilde Hemoglobine bağlanması nedeniyle doku oksijenlenmesi bakımından sorumlu tutulabilmektedir.
- Travmalar: Travmalar, mikrotravmalar disk dejenerasyonunu başlatabilmekte veya süreci hızlandırır.
- Enfeksiyon Ajanları: Vücutta hastalık yapıcı bir bakteri su içeriği azalma gösteren veya kanlanma azlığı olan diske ulaştığında disk tahribatını hızlandırabilmektedir. Böylece çevre dokudaki inflamatuvar süreçler de disk hastalığını tetikleyebilmektedir. Bakteriyel spondilodiskitis bunlara örnektir. (Şekil 4)
Boyun Fıtığının Teşhisi Nasıl Yapılır?
Muayene: Muayene daima ilk yapılan incelemedir. Hastanın anlatımları vereceği detaylar çok önemlidir. Olayın nasıl başladığı, altta yatabilecek sorunların anlaşılması ve muayenede kollarda güç kaybı, refleks kaybı ve duyu kayıpları tespit edilmektedir. (Şekil 5)
Röntgen: Boyun bölgesi röntgen filmleri disk aralıklarına ait sorunların anlaşılmasında faydalıdır. (Şekil 6)
Servikal BT: Boyun Bölgesi omurgaya ait kemik yapıları incelemek disk aralıklarını incelemek için tomografi çok önemlidir. Spinal kanal darlığını anlamamızda da faydalı bilgiler verir.
Servikal MRI: Boyun bölgesi (Cervical MRI) bize ayrıntılı bilgileri vermektedir. Bu nedenle yumuşak doku ve sinirleri, omuriliği anlamak ve hatta enfeksiyona ait bilgileri incelemek için MRI çekimi yapıyoruz. (Şekil 8)
EMG İncelemesi
Kollar ve eller ile ilgili herhangi bir güçsüzlük veya duyusal yakınmada EMG bize boyun fıtığı hakkında değerli bilgiler verir. (Şekil 9)
Tedavi
Boyun fıtığı teşhisi konduktan sonra cerrahi tedavi şekline Beyin ve Sinir Cerrahisi uzmanı karar verir. Eğer bir vakanın ameliyatla tedavi olması gerektiği ifade edildiyse bu olgu cerrahi yöntemle tedavi edilmelidir. (1, 2, 3)
Aksi nedenlerle olguların ameliyattan korkutularak uzaklaştırılması, tedavinin başka yollara aktarılması, zaman kaybına hastanın uğratılması gibi durumlarda hastaların zarar görme olasılıkları vardır. (1, 2, 3)
Cerrahi tedavi gerekliliği belirlenen bir hasta, kendi isteğiyle ameliyat olmayabilmektedir. Bu durumda, sadece ağrılarından kurtulmak isteyen veya biraz daha zaman kazanmak isteyen hastalar için alternatif yöntemler düşünülebilmektedir. Ağrı kontrolü amacıyla fizik tedavi, nukleoplasti, radyofrekans ile ağrı tedavileri ve faset blokları gibi yöntemlere başvurulabilmektedir. Ancak ameliyat olması gerektiği halde ameliyat olmayan veya geciktiren hastalarda daha ciddi sorunlar gelişebilir. Tomografide görüldüğü gibi, ameliyat gecikmesi durumunda durum ilerleyerek ciddi komplikasyonlara yol açabilmektedir. (1, 2, 3)
Kaynaklar
