Periferik Sinir Yaralanmaları

Periferik sinir yaralanmaları, sinirlerin çeşitli sebeplerle zedelenmesi sonucunda ortaya çıkar ve bu yaralanmalar motor, duyu ve otonomik sistemde çeşitli fonksiyon kayıplarına yol açabilir. Yaralanma derecesine göre farklı semptomlar ve tedavi yaklaşımları söz konusu olabilir.

Periferik sinirlerin motor (efferent) lifleri, merkezi sinir sisteminden gelen sinyalleri kaslara ileterek kas hareketlerini sağlar. Duyu (afferent) lifleri ise çevreden gelen duyusal bilgiyi merkezi sinir sistemine taşır. Otonomik lifler ise vücutta otomatik fonksiyonları kontrol eder. Bu üç lif türü zarar gördüğünde kas hareketleri kaybolur, duyusal kayıplar meydana gelir ve trofik bozukluklar ortaya çıkar.

Periferik Sinir Yaralanmaları: Nedenleri Nelerdir?

Kuvvetli traksiyon (gerilim)
İskemi (sıkı bandaj, alçı, splint)
Gerilme (özellikle obstetrik brachial pleksus lezyonu)
Direkt basınç (travma, kırık, dislokasyon)
Kesilme, kurşun yaralanmaları, tümörler, iş ve trafik kazaları

Sinir hücresinin temel yapısı, soma (gövde), dendritler ve aksondan oluşur. Aksonun çevresini saran miyelin kılıf, sinir iletim hızını artırırken, bu kılıfın zarar görmesiyle sinir iletimi yavaşlar veya tamamen durur.

Sinir Dejenerasyonu ve Sınıflandırma: Sinir yaralanmalarında genellikle üç tip dejenerasyon görülür:

Aksonal Dejenerasyon (Wallerian Dejenerasyonu): Aksonun doğrudan etkilenmesi sonucu sinir iletimi kaybolur.
Segmental Demiyelizasyon: Myelin kılıfının zarar görmesi sonucu iletim bozuklukları gelişir, ancak akson sağlam kalır.

Periferik Sinir Yaralanmalarının Türleri:

Neuropraxia: Sinir üzerindeki bası sonucu geçici olarak iletim kaybı yaşanır. Bası ortadan kaldırıldığında iyileşme gerçekleşir.
Axonotmesis: Akson harabiyeti görülen bir lezyon türüdür. Sinir uçları zarar görür, ancak iyileşme şansı vardır.
Neurotmesis: Hem akson hem de sinir kılıfı hasar görür. İyileşme süreci daha zordur ve genellikle skar dokusu oluşur.

Sinir Yaralanmalarının Belirtileri: Motor kayıplar, kaslarda zayıflık, refleks değişiklikleri ve atrofi gibi semptomlarla kendini gösterir. Duyusal kayıplar, anestezi veya hipoestezi şeklinde olabilir ve ağrı, yanıcı tarzda kozalji, veya paraestezi (karıncalanma, iğnelenme) görülebilir. Otonom sinirlerin zarar görmesi, deri değişiklikleri (kuru, parlak) ve trofik bozukluklar (ödeme, ülserasyonlar) ile kendini gösterir.

Spesifik Periferik Sinir Yaralanmaları: Özellikle koltuk değneği kullanımı, trafik kazaları, kesici veya ateşli silah yaralanmaları, tümörler ve kırıklar gibi durumlarda sinir yaralanmaları görülebilir. Bu durumda sinirlerin fonksiyonları ve kaslar üzerindeki etkileri farklılık gösterebilir.

Periferik sinir yaralanmalarının tedavisi, sinirin türüne ve yaralanma seviyesine bağlı olarak değişir. İleri vakalarda cerrahi müdahale gerekebilir, ancak erken tanı ve tedavi ile çoğu sinir yaralanması iyileştirilebilir.