A Vitamini
A vitamini, göz problemlerini ve körlüğü önler. Bağışıklık sistemini kuvvetlendirerek cilt sorunlarını engeller. Ayrıca sindirim sisteminde oluşan ülserleri tedavi eder; soğuk algınlığına ve böbreklerde, mesanede, akciğerlerde ve mukus zarlarında enfeksiyonlara karşı vücudu korur. Eksikliğinde gece körlüklerine benzer hastalıklar görülür.
Dr. Mustafa Akgun
Son Güncelleme: 13.12.2022
Anahtar Kelimeler: #Vitaminler #Vitamin_A #Vitamin_B1 #Vitamin_B2 #Vitamin_B3 #Vitamin_B5 #Vitamin_B6 #Vitamin_B12 #Vitamin_C #Vitamin_D #Vitamin_E #Vitamin_K #Vitaminler_Zararlı_Mı #Hipervitaminozlar #Vitamin_Zehirlenmesi
Bu başlık altında aşırı vitamin kullanmanın nelere mal olabileceğini anlamak için sadece hipervitaminozları inceleyeceğiz. Rastgele vitamin kullanmak neler yapabilir. Gerçekten çok vitamin alınca daha mı iyi olacağız?
İlk konumuz A Vitamini
Vitamin A (A Vitamini)
A vitamini, göz problemlerini ve körlüğü önler. Bağışıklık sistemini kuvvetlendirerek cilt sorunlarını engeller. Ayrıca sindirim sisteminde oluşan ülserleri tedavi eder; soğuk algınlığına ve böbreklerde, mesanede, akciğerlerde ve mukus zarlarında enfeksiyonlara karşı vücudu korur. Eksikliğinde gece körlüklerine benzer hastalıklar görülür.
A vitamini dokuların bakım ve onarımı, yeni hücrelerin gelişmesi, kemiklerin ve dişlerin oluşumu için de önemlidir. Antioksidan olarak faaliyet yaparak hücreleri kansere ve diğer hastalıklara karşı korur, yaşlanma sürecini yavaşlatır, yağ depolanmasına yardımcı olur. A vitamininin vücut açısından diğer bir önemi, proteinlerin A vitamini olmadan kullanılamamasıdır. (Wikipedia) Orijinali değiştirilmeden alınmıştır.
A vitamininin fareler üzerinde toksik etkileri olduğuna dair ilk çalışma 1925 yılında Japon bilim adamları Takanashi ve arkadaşları tarafından bildirilmiştir. (1) Bu çalışmada A vitamininden zengin yağlı gıdalar farelere verildiğinde tüylerde dökülme, zayıflama ve arka bacaklarda felç görülmüş. Haftalar sonra ölen farelere otopsi yapılmış ve karaciğerlerinde, böbrek ve kalpte yağlı dejenerasyon, akciğerlerde ve baraklarda kanamalar olduğu tespit edilmiş. Daha sonra aynı araştırmacılar A vitaminini farelere overdozda enjekte ederek farelerin bir saatten kısa sürede kramplar geçirerek öldüklerini görmüşlerdir. Japonların bu çalışmaları daha sonraları Harris ve Moore (1928) Chevalier, Cornill ve Chabre (1934), Simole ve Kalaga (1934), Levi ve Reti (1934), Ypsilanti (1935) ve Ocana (1935) farklı çalışmalarla desteklenmiştir. (1)
A vitaminin fazla kullanımı sonrası diğer olumsuz başka etki de Colazzo ve Rodriguez (1932), Bomskov ve Seeman (1933) tarafından bulunmuştur. Bu araştırmacıların buldukları bulgulara göre deney hayvanlarının uzun kemiklerinde kırılmalar olduğu, bu kırıkların da aşırı kireçlenmesi sonrası aşırı irregüler kalsinozis görüldüğü bildirilmiştir. (1)
Davies ve Moore (1934) kemiklerde kırık sonrası büyük kallus formasyonları tarif etmişlerdir. (1)
İskelet sisteminde daha ileri sorunlara dair bulguları Straus (1934), Hoff ve Jeddeloh (1934), Vedder ve Rosenberg (1938), Wesaw, Wronski, Wroblewski ve Wroblewki (1938) tarif etmişlerdir. (1)
1943 te Rodahl ve Moore intestinal kanamaların ani ve bol miktarda olduğunu bildirmişlerdir. (1)
Bu çalışmalardan da anlaşılacağı üzere yüksek doz veya aşırı doz A Vitamini kullanmak fareler üzerinde ciddi toksik etkiler nedeniyle barsak kanamaları nedeniyle ölümlere neden olmakta. Ölüm olmadığı takdirde de kalp, akciğer, böbrek ve kaslar üzerinde zararlı etkilere sebep olmaktadır.
1995 yılında Saleh ve ark yaptığı 120 adet Tilapia nilotica yavrusu üzerinde yaptıkları bir çalışmada hem Vitamin A Kısıtlaması, hem Vitamin A Yüklemesi uygulamışlar. Yavru gruplarına sırasıyla 0, 5000, 10.000 ve 40.000 IU/kg dozlarında A vitaminini diyetlerine uygulamışlar. A Vitamini takviyesi yapılmayan grupta, ciddi vitamin eksikliği belirtileri geliştiği gözlenmiş (huzursuzluk, anormal hareket, körlük, ekzoftalmi, göz, yüzgeç ve deri kanamaları, göbek sendromu, azalmış mukus salgısı). Büyüme ve yem tüketimi ciddi şekilde azalmış ve ölüm oranlarının %48’e ulaştığı tespit edilmiş (2).
5.000, 10.000 ve 40.000 IU A vitamini ilavesi, 23,9, 21,6 ve 13,2 g canlı ağırlık artışı gözlenmiş, 60,2, 59,6 ve 50,2 g yem tüketimi olmuş, 2,5, 2,8 ve 3,8 g yem/kazanım oranı ile deney sonuçlanmış. Ölüm oranları sırasıyla 5.000 IU de %7, 10.000 IU de %7 ve 40.000 IU de %33 olarak bulunmuş. Hipervitaminozu yaratılan parmak yavrularının klinik belirtileri ve ölüm sonrası lezyonları otopsilerde incelenmiş ve özellikle omurlarda olmak üzere iskelet oluşumunda bozulma, deride kanamalar, kuyruk yüzgecinde nekroz, karaciğer ve dalakta büyüme olduğu tespit edilmiş. (2)
Bu çalışmada 5000 IU A vitamini kg-1 diyetinin Tilapia nilotica yavrularının ihtiyacını karşıladığı, ama 10.000 IU’ nun ihtiyacın üstünde olduğu, zararlı etkilere neden olduğu, 40.000 IU nin de aşırı toksik olduğu anlaşılmıştır. (2)
1989 yılında Bendic ve arkadaşlarının yayınladıkları bir makalede vitamin A hakkında şöyle denmektedir. A vitamini yeterliliği, bireylerin çoğunluğunun ihtiyaçlarına uygun önerilen alım miktarları açısından tartışmalıdır. (3)
Vitamin A eksikliği, kseroftalmi’ye ve kalıcı körlüğe ve çocuklar arasında artan ölüm oranlarına neden olabidiğidir. (3)
Ancak Vitamin A Toksisitesi açısından bakıldığında A vitamini takviyelerinin aşırı tüketimi ile bir çok problem ve yan etki ilişkilendirilmiştir. (3)
Akut hipervitaminoz A, yetişkinler tarafından 500.000 IU veya buna eşit (RDA’nın 100 katından fazla) alındığında veya çocuklar tarafından buna orantılı olarak daha az alındığında ortaya çıkabilir toksik belirtiler ortaya çıkabilir. (3)
Semptomlar genellikle doz aşımı kesildiğinde geri dönüşümlüdür. Fakat kronik hipervitaminoz A’yı etkileyen faktörler arasında dozaj rejimi, vitaminin fiziksel formu, kişinin genel sağlık durumu, Alkol (etanol) ve protein alımı gibi diyet faktörleri ile C, D, E ve K vitaminleri ile etkileşimler söz konusu olacağından sorunlar bunlarla ilişkili olarak görülür. (3)
Gebelerde A vitamininin hem fazlalığı hem de eksikliği hayvanların embriyoları üzerinde teratojenik (kanserojen) olduğu gösterilmiştir. (3)
İnsanlarda, yüksek dozda A vitamininin anne tarafından aşırı kullanımı ile ilişkili olarak konjenital malformasyonlar rapor edilmiştir, ancak neden-sonuç ilişkisi net olarak kurulmamıştır. (3)
Hamilelik sırasında vitamin eksikliği de konjenital anormallikler ile ilişkilendirilmiştir. Bildirilen A vitamini toksisitesi insidansları nadirdir ve 1976’dan 1987’ye kadar yılda ortalama 10’dan az vaka olmuştur. (3)
Smith ve ark tarafından 1976 da yapılan bir çalışmada, insanlarda A vitamini toksisitesinin, spesifik olarak retinol bağlayıcı proteine \u200b\u200b bağlanmak yerine, plazma lipoproteinleri ile birlikte hücre zarlarına aşırı miktarda A vitamini sunulduğunda meydana geldiğini düşündürmektedir. Normal şartlarda Retinole spesifik Retinol bağlayıcı protein, sadece dokulara retinol tedarikini düzenlemekle kalmaz, aynı zamanda dokuları vitaminin yüzey aktif özelliklerinden korur. Halbuk hipervitaminoz durumlarında plazma proteinleri ile de Retinol hücrelere taşınmaktadır. Bu da hücre korunmasının önüne geçtiği bildirilmiştir. Hücre korunması yerin hücre hasarları meydana gelmesi kaçınılmaz olmaktadır. (4)
Sonuç
Literatürden edindiğimiz bu özet bilgiler sayesinde Vitamin A’nın masum bir vitamin olmadığı. Bu vitaminin kontrolsüz kullanmanın hem normal insanda, hem bebeklik ve küçük çocuklarda hem gebelerde sıkıntılı durumlara sebep olabilir. Bu bilgiler ışığında Vitamin A Hipervitaminozu tehlikelidir.
- Kalp üzerinde yağlı dejenerasyona yol açabilir
- Karaciğer üzerinde yağlı dejenerasyona yol açabilir
- Böbrek üzerinde yağlı dejenerasyona yol açabilir
- Bağırsaklarda ciddi kanamalara bağlı ölümlere neden olabilir
- Deri altında kanamalara neden olabilir
- Uzun kemiklerde kolay kırılmalara yol açabilir
- Kemiklerde kırık sonrası kontrolsüz hiperkalsinozis olabilir
- Ani ölümlere neden olabilir
- Embriyo üzerinde teratojenik etkilere neden olabilir
Bu nedenle Vitamin A dozunda, uygun sürede ve doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
Belki de doğal yollarla sebze ve meyvelerle A vitamini almak en doğrusudur…
Kaynaklar
- By T. Moore and Y.L. Wang Dunn Hypervitaminosis Vitamin A, Nutritional Laboratory, University of Cambridge and Medical Research Council (1945)
- G. Saleh,W. Eleraky,J. M. Gropp: A short note on the effects of vitamin A hypervitaminosis and hypovitaminosis on health and growth of Tilapia nilotica (Oreochromis niloticus). G. Saleh,W. Eleraky,J. M. Gropp Journal of Applied Ichthyology Volume 11, Issue 3-4 p. 382-385. First published: December 1995 https://doi.org/10.1111/j.1439-0426.1995.tb00046.x
- A Bendich, L Langseth; Safety of vitamin A: The American Journal of Clinical Nutrition, Volume 49, Issue 2, February 1989, Pages 358–371, https://doi.org/10.1093/ajcn/49.2.358
- Frank Rees Smith, Dr.ve DeWitt S. Goodman, MD: İnsanlarda A Vitamini Toksisitesinde A Vitamini Taşınması: N Engl J Med 1976; 294:805-808 The New England Fournal of Medicine https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJM197604082941503
Dikkat: Sitemizde yayınlanan bazı bilgiler dış kaynaklardan alınmıştır. Bu kaynaklara doğrudan link verilmektedir. Pasaj sonundaki literatür bilgileri dışında başka sitelere çıkış yapma olasılığınız vardır. Tekrar geri dönmek için ilgili siteye gitmek istediğinizde yeni sekme açarak gitmeniz daha uygun olur. Doğrudan dış sitelere gittiğinizde geri dönmek isterseniz adres çubuğundan geri tuşu ile tekrar bu metne dönebilirsiniz.
Aynı şekilde başka sitelerde yayınlanmış görsellere de ulaşmak için kaynağına gidebilirsiniz. İlgili görseli kaynağında ziyaret edebilirsiniz.
Sitemizde bize ait görüntüler herhangi bir telif hakkı talep edilmeksizin kopya edilebilir, kullanılabilir. Kaynağın bizim sitemiz olduğunu belirtmeniz yeterlidir.
Sitemiz bilgilendirme amaçlıdır. Sitemize herhangi bir reklam uygulaması alınmamaktadır. Sitemiz bilgi paylaşım amaçlı olup, tıp ile ilgilenen herkese açıktır. Üyelik zorunlu değildir.
Hazırlanan içeriklerimiz tamamen amatör ruhla hazırlanmakta olup, aynı şekilde video kanalımız linki.
https://www.youtube.com/channel/UC3JBKVVaVfhI1z_rKMDUuZg/
Video kanalımız üzerinden bizi takip edebilir, abone olabilir, bize mesaj bırakabilirsiniz. Yorum bırakmanız halinde hatalarımızı düzeltmek için güncel olmamıza katkı sağlayabilirsiniz.
Tüm takipçilerimize teşekkür ederiz.