Vitamin B1 (Tiamin)

Aşırı Vitamin B1 (Tiamin) alımına maruz kalan çocuklarda, kafatası kemiklerine ait sütürlerin kapanmasında gecikme olduğu bildirilmiştir. Normalde, kafatasındaki sütürlerin 18 aylıkken kapanması beklenirken, tiamin fazlalığı bulunan iki yaşındaki bir çocukta bu kapanmanın gerçekleşmediği tespit edilmiştir. Bu durum, yüksek dozda tiaminin kemik oluşumu metabolizmasını olumsuz etkileyebileceğini ve gelişim sürecini bozabileceğini düşündürmektedir. Özellikle büyüme dönemindeki çocuklar için vitaminlerin dengeli alımı, kemik sağlığı ve gelişimi açısından kritik öneme sahiptir.

Vitamin B1 (Tiamin)

B1 Vitamin (Tiamin) adı ile bilinen B grubu vitaminlerdendir. B grubu vitaminler suda çözünürler ve idrarla atılırlar. (1, 4)

Tiaminin yararları saymakla bitmez. En basitinden yara iyileşmesine ciddi katkılar sağladığı bildirilmiştir. (1, 5)

Ostrovsky ve arkadaşları (1962), tiamin seviyelerine (avitaminoz, normal, hipervitaminoz) bağlı olarak çeşitli güvercin ve sıçan dokularının tiaminin tiyokroma oksidasyon kapasitesini incelediler. Adrenalin varlığında, tiamin oksidasyonu hızlanmış ve eritrositler, miyokard ve iskelet kası aktivitelerinde artış gözlemlenmiştir. Karaciğer ve beyinde de tiaminin tiyokroma dönüşüm hızı artmıştır. Adrenalin eklenmediğinde, hipervitaminoz durumunda tiaminin tiyokroma oksidasyonu aktivasyonu eritrositlerde de gözlemlenmiştir. (1)

Çeşitli dokular tarafından tiamin oksidasyon hızının, tüm organizmada bu vitaminin sağlanmasına bağlı olması, bu sürecin, tiamin metabolizmasının düzenlenmesinin doku içi mekanizmalarıyla doğrudan ilişkili olduğu varsayımına dayanmaktadır. (1)

Bu makaleden özetle anlaşılan Adrenalin Asetilkolin ihtiyacını arttırır. Asetilkolin sentezi için Tiamin lazımdır. Ortamda yeteri kadar Tiamin varsa sorun yoktur. Ancak eksiklikk varsa sinir iletimi ve adrenaline beklenen cevap alınmaz.

Vitamin B1 Tiamin karaciğerde metabolize olur ve bütün hcrelerde metabolizamaya katılarak bir koenzim olarak görev alır. Pirofosfat olarak piruvat ve a-ketoglutarik asidin dekarboksilasyonuna katılan bir koenzimdir. Yani vücutta piruvat metabolizmasında a-ketoglutarik asiti dekarboksile ederek karbonhidrat metabolizması içinde faaliyete katılır ve karbonhidrat metabolizması için gereklidir. (1, 2)

Ayrıca vücuta bütün hücreler üzerinde depolarizasyon işlevlerini başlatan Asetilkolin molekülünün sentezi için gereklidir ki, Asetilkolin en başta Sinir Sistemindeki sinirlerin iletimleri için ve kasların kontraktibilitesinde en elzem moleküldür. (1, 2)

Bu nedenle Vitamin B1 Thiamin eksikliği sinir iletiminin bozulmasına neden olur. Hatta Alzheimer hastalığında Asetilkolin eksikliği düşüncesi üzerinden tedavide Antikolinerjik ilaçlar birinci sırada tedavi değerini taşımaktadırlar. Antikolinerjik ilaçlar ortamdan Asetilkolinin kısa zamanda uzaklaşmasını engeller. (2)

Ayrıca Tiamin ketonların ve Alfa-keto asitlerin transketolasyonunda ve dekarboksilasyonunda rol oynayan bir koenzimdir ve nikotinamid adenin dinükleotit fosfat (NADPH) ve pentoz üreten heksoz monofosfat döngüsüne katılır. (2)

Vitamin B1 (Tiamin) Eksikliğinde Ne Olur?

Vitamin B1 Tiamin eksikliğinin en erken belirtileri arasında;

• Yorgunluk: Çocuk çabuk yorulur, koşmak ve merdiven çıkmakta zorlanır.
• İlgisizlik: Dikkat toplama zorluğu nedeniyle ilgisiz görünür ve genellikle yorgundur.
• Sinirlilik: Sinirlilik, muhtemel zihinsel yetersizliklerden kaynaklanır; çocuk asabidir.
• Depresyon: Keyifsiz görünen çocuklar kolayca depresyona girebilir.
• Uyuşukluk: Enerjisi düşük olan çocuk, tatsız ve keyifsiz bir hali vardır.
• Zayıf Zihinsel Konsantrasyon: Zihinsel faaliyetlerde ve dikkat toplamada düşüklük görülür.
• Anoreksi: Yemek yememe ve gıdalardan kaçınma durumu yaygındır.
• Mide Bulantısı: Mide bulantıları, iştahsızlığa yol açabilir.
• Karın Rahatsızlığı: Çocuk karın ağrılarından yakınabilir.

belirti ve şikayetleri görülür. (2)

Vitamin B1 (Tiamin) eksikliği sürdükçe hastalıkların ilerleme belirtileri ortaya çıkmaya başlar. Bunlar arasında;

• Karıncalanma: Ayak parmaklarında ve ayaklarda karıncalanma, periferik sinirlerin iletim bozukluğuna bağlı parestezi olarak yaygındır.
• Yanma ve Parestezi: Periferik nörit, tipik nöropatik belirtiler arasında yanma veya parestezi bulunmaktadır.
• Azalmış Derin Tendon Refleksleri: Periferik sinir iletim bozukluğunun tipik belirtilerindendir.
• Titreşim Duyusu Kaybı: Vibrasyon duyuları ayak tabanı veya tendonlardan iletildiği için sinir iletim bozukluğunda kayıplar yaşanmaktadır.
• Kas Hassasiyeti ve Kramp: Sinir-kas kavşaklarında asetilkolin düşüklüğü, kas yorgunluğu veya kramplara neden olmaktadır.
• Konjestif Kalp Yetmezliği: Kalp kası sürekli kasılma gerektirmektedir; asetilkolin eksikliği kalp kası yetersizliğine yol açar.
• Psişik Rahatsızlıklar: Dikkat dağınıklığı, depresyon veya sinirlilik, psişik bozulmaların ana sebepleridir. (2)

Diğer Belirtiler

• Pitoz: Göz kapaklarında düşüklük veya asetilkolin ve sinir iletim bozukluğuna bağlıdır.
• Optik Sinir Atrofisi: Optik sinirlerde iletim kaybı, körlüğe yol açabilmektedir.
• Laringeal Sinir Paralizisi: Ses kısıklığı veya afoni ile sonuçlanır; sorun asetilkolin ve sinir iletim bozukluğudur. Yutma güçlüğü de görülebilmektedir.
• Kas Atrofisi ve Ataksi: Sinir gövdelerinin hassasiyetine bağlı denge kaybı, bazen beyin tümörü araştırmasını gerektirebilmektedir.
• Koordinasyon Kaybı: El becerileri, parmak burun testleri, yazı yazma veya düz çizgide yürüme bozuklukları gözlemlenebilmektedir.
• Derin Duyu Kaybı: Propriosepsiyon, pozisyon veya vibrasyon duyularında kayıp yaşanmaktadır; ayak tabanı ve bilek bu duyuları belirgin şekilde sağlar. Diz veya kalça eklemleri de önemlidir.
• Felç: Yetişkinlerde görülen ilerlemiş olgularda felç, Wernicke-Korsakoff sendromunda daha sık rastlanmaktadır. Çocuklarda felç nadirdir. (29)

Daha sonraki belirtiler

• Kafa içi basınç artışı; Vücuttan Albumin kaybı, düşük protein sentezi, az gıda tüketimi, sinir veya beyin hücrelerinin iletiminin bozulması Beyinde ödeme nede olarak Beyin Fıtığı’na neden olabilmektedir.
• Menenjismus; İrritabl, opistotonus (tetik vücut) meningeal irritasyon bulgusudur.
• Koma; Beyin şişmesi ve Kafa Basınç Artışına bağlı Beyin Fıtığı olursa elbette koma kaçınılmazdır. (2)

En ileri safhada vitamin B1 (Tiamin) eksikliğinde durum artık Beriberi Hastalığıdır. Beriberi hastalığının iki formundan bahsedilmektedir. (2)

Islak Beriberi Nedir?

Islak Beriberisi olan çocukların yetersiz beslenmiş oldukları hemen anlaşılır. Bu çocuklar solgundurler. Nefes darlığı çekerler, kusmaları vardır, kalp çarpıntıları (taşikardi) vardır. Derileri ödemli veya mumsu kıvamdadır. Bu çocukların idrarlarında genellikle yoğun albümin kaybı vardır, dolayısıyla hipoalbuminemi nedeniyle vücutt ödemleri vardır, İdrarda ayrıca protein atıklarına bağlı silendirler vardır. (2)

Kuru Beriberi Nedir?

Kuru Beriberisi olan çocuklar ise dolgun görünür fakat solgundurlar. Genel vücut sarkıklığı deri veya gövde çökmüş izlenimi verir. Bunun yanında dispne (nefes darlığı), kalp çarpınıtısı (taşikardi) vardır. Bu çocukların karaciğerleri büyüktürler (hepatomegali). Çocuklar genel olarak halsizdirler. (2)

Vitamin B1 (Tiamin) Eksikliğinde Ölüm Olur mu?

Tiamin eksikliği sürdüğünde, sonuç kaçınılmaz olarak ölümdür. Tiamin eksikliğine bağlı Beriberi hastalığında ölüm genellikle kalp yetmezliğinden kaynaklanır. Kalp yetmezliğinin ilk belirtileri arasında siyanoz (morarma) veya dispne (nefes darlığı) yer alır. Ayrıca çarpıntı (taşikardi), karaciğer büyümesi (hepatomegali), bilinç kaybı ve konvülsiyonlar (epileptik nöbetler) hızla gelişebilmektedir. Özellikle sağ kalpte büyüme gözlemlenir. Elektrokardiyogram (ECG) de artmış QT aralığı, ters T dalgaları veya düşük voltaj amplitüdleri görülmektedir. Bu değişiklikler, tedaviye başlanıp, hızla normale dönebilmektedir. Ancak tedavi edilmezse kalp yetmezliği hızla ilerleyebilmektedir ve ölümle sonuçlanabilmektedir. Daha büyük çocuklarda meningeal irritasyon bulguları (meningismus ve opistotonus) ve epilepsi nöbetleri de gözlemlenebilmektedir. (2)

Daha önce dediğimiz gibi Asetilkolin sentezinin düşmesine bağlı Alzheimer belirtileri olan demans görülebileceği gibi Wernicke-Korsakoff Sendromu görülebilmektedir ki, bu artık Serebral Beriberidir. Bu sendromların saptanması halinde Tiamin tedavisine başlanır başlanmaz belirtiler düzelmeye başlar. (2)

Ölüm sonrası yapılan otopsilerde, zayıf beden kas atrofileri, deride ve dokularda ödem, kalp büyümesi, kardiyomiyopati ve genişleme saptanmaktadır. Böylece kalp kasındaki miyokardiyal liflerin yağlı dejenerasyonu tespit edilebilmektedir. Ayrıca, kuru Beriberi durumunda beyinde ve sinirlerde miyelin yıkımı gözlemlenmektedir. (2)

B grubu vitaminlerin en önemli özelliği, suda eriyen vitaminler olmalarıdır. Bu nedenle vitaminler vücutta depolanmaz ve idrarla kolayca atılırlar. Böylece, aşırı tiamin alımının bilinen bir toksisitesi yoktur. Ancak, aşırı tiamin yüklenmesine dair sınırlı sayıda çalışma bulunmaktadır ve literatürde tiamin için letal doz 50 değerine ulaşmak mümkün olmamıştır. (7, 8)

Aşırı tiamin yüklemesi yaşayan çocuklarda, kafatası sütürlerinin kaynamasında gecikme görülmektedir. Aslında, sütürlerin 18 aylıkken kapanması beklenirken, tiamin hipervitaminozu olan 2 yaşındaki bir çocukta bu kapanmanın gerçekleşmediği tespit edilmiştir. Bu durum, aşırı tiaminin kemik oluşum metabolizmasını bozabileceğini göstermektedir. (2)

Fakat bazı bildirilerde Vitamin A, Vitamin D3, Vitamin C (askorbat), Biotin, Folatlar, Piridoksin ve Tiamin dahil olmak üzere birçok vitaminin, nörotoksik potansiyele işaret eden koenzim dışı etkilere sahip olduğu bulunmuştur. Böylece giderek artan sayıda vitaminin, koenzim olmayan mekanizmalarla gen ekspresyonunu değiştirdiği bildirilmektedir. (3)

Kaynaklar

1. Y.M.Ostrovsky and G.A. Dosta: Formation of Thiochrome in Various Tissues with Different Thiamine Supplies in the Organism. Department of biochemistry of Grodno Medical Institute.Украинский биохимический журнал, 1962, 34(4): 579 (https://scholar.google.com/scholar_host?q=info:JHu9CK5SKbEJ:scholar.google.com/&output=viewport&pg=99&hl=tr&as_sdt=0,5 )
2. Enid Gilbert-Barness, Raj P. Kapur, Luc Laurier Oligny, Joseph R. Siebert: Potter’s Pathology of the Fetus and Infant E-Book: 2-Volume Set: Page: 448 Link: https://books.google.iq/books?hl=tr&lr=&id=ZwklCwAAQBAJ&oi=fnd&pg=PA440&dq=thiamine+hypervitaminosis&ots=Bzy3kZS4xK&sig=CNpCx7fH1sgbbFdGHFX-UXmN5sY&redir_esc=y#v=onepage&q=thiamine%20hypervitaminosis&f=false 
3. S. Robert Snodgrass;  Vitamin neurotoxicity Published: March 1992 Molecular Neurobiology volume 6, pages41–73 (1992)Link: https://link.springer.com/article/10.1007/BF02935566 
4. J K Roop:  Hypervitaminosis – An Emerging Pathological Condition; PG Department of Zoology, JC DAV College (Affiliated to Panjab University, Chandigarh), Dasuya-144205, District Hoshiarpur, Punjab, India.Review Article International Journal of Health Sciences and Research International Journal of Health Sciences & Research ( www.ijhsr.org ) 281 Vol.8; Issue: 10; October 2018
5. Oscar M. Alvarez Ph.D. ∗ †Rex L. Gilbreath Ph.D.; Cilt yaralarının granülasyonu sırasında kollajen üzerindeki tiamin etkisi. Cerrahi Araştırma Dergisi Cilt 32, Sayı 1 , Ocak 1982 , Sayfa 24-31 Link: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0022480482901809 
6. Yu. M. Ostrovskiy &Nikitin’e Karşı  Güvercinlerde deneysel hipervitaminoz B1’de karaciğer ve kalp lipitlerinin karşılaştırmalı biyokimyasal ve histokimyasal çalışması; Deneysel Biyoloji ve Tıp Bülteni Ses 56 , sayfalar1081–1082 ( 1963 ) Link: https://link.springer.com/article/10.1007/BF00792979   
7. SAFETY DATA SHEET THIAMINE HYDROCHLORIDE Link: https://www.murphyandson.co.uk/wp-content/uploads/2018/09/Thiamine-Hydrochloride-SDS-15.04.16.pdf 
8. Thiamine Hydrochloride 50 mg Tablets: Link: https://www.medicines.org.uk/emc/product/5056/smpc  
9. https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/