B5 Vitamini (Pantotenik asit), gıdalarda bolca doğal olarak bulunur; buna ek olarak, bazen gıdalara eklenerek vitaminden zengin gıda üretimi de yapılabilmektedir. Ayrıca, vitamin B5 metabolizmada aktif bir rol alır. Özellikle, birçok enzimin yağ asitlerini oluşturmasına ve parçalamalarına yardımcı olur. Bununla birlikte, bu vitamin diğer metabolik işlevlerin yerine getirilmesinde de kritik bir rol oynar.
Ayrıca, koenzim A (CoA) üretimi için kullanılmaktadır ve yağ yapımında ana taşıyıcı proteini üretir. Pantotenik asit olarak bilinen B5 vitamini, gıdalarda bolca doğal olarak bulunmaktadır. Dahası, bazı gıdalara eklenerek vitaminden zengin gıda üretimi yapılabilmektedir. Sonuç olarak, vitamin B5 metabolizmada aktif bir rol oynamaktadır. [1]
Pantotenik asit gıdalarda bulunmakla beraber ek olarak da alınabilmektedir. Bağırsak bakterileri de bir miktar pantotenik asit üretebilmektedir, ancak diyet ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli değildir.
Günlük Pantotenin Asit İhtiyacı Nedir?
- Günlük Diyette Minimum Vitamin B5 Miktarı: 19+ yaşındaki erkek ve kadınlar için önerilen diyet içeriği günde 5 mg’dır. Hamilelik ve emzirme için miktar sırasıyla günde 6 mg veya 7 mg’a çıkarılmalıdır.
- Tolere Edilebilen Maksimum B5 Miktarı: Günlük tüketimde tolere edilen en üst alım miktarı genel popülasyonda olumsuz yan etkilere neden olması muhtemel olmayan maksimum günlük dozdur. Pantotenik asit için günlük bir en üst alım miktarı belirlenmemiştir, çünkü yüksek alımlardan toksik bir seviye gözlenmemiştir. [2]
Sağlıkta ve Tedavilerde B5 Vitamini
B5 vitamini yağ asitlerinin parçalanmasına yardımcı olduğundan, dislipidemisi olan kişilerde kolesterol düzeylerini düşürmede potansiyele sahip olduğu üzerinde düşülmüştür ve araştırılmıştır. Bu, kanda anormal derecede yüksek yağ veya lipid konsantrasyonu (örneğin, LDL “kötü” kolesterol, trigliseritler) ve düşük seviyelerde HDL “iyi” kolesterol olduğu bir durumdur.
Düşük CoA seviyeleri, kandaki yağların parçalanmasını veya temizlenmesini önleyebilmektedir. [3] Vitamin B5’in, kalp hastalığının erken evrelerinde mevcut olan düşük dereceli enflamasyonu azaltan bir antioksidan etkiye sahip olabileceği de öne sürülmüştür. [4] Bununla birlikte, bu alandaki araştırmalar hala sınırlıdır ve pantotenik asit takviyelerinin, kalp sağlığı açısında bir diyet yemekten bağımsız olarak kan yağlarını azaltıp azaltamayacağı (veya kolesterol düşürücü etkilerini artırıp artıramayacağı) belirsizdir.
216 kadın ve erkeğin takip edildiği orta derecede dislipidemisi olan bir grup hastada çift kör çalışması yapılmış. Rastgele deneklerin seçildiği bu çalışmada, denekler 8 hafta boyunca günde 400 mg CoA veya 600 mg pantetin takviyesi almış (pantetin, dislipidemiyi kontrol etmek için incelenen başka bir pantotenik asit formudur). [3] Deneklere ayrıca kolesterol düşürücü bir diyet önerildi. 8 hafta sonra, CoA grubu, başlangıç seviyelerine kıyasla trigliseritlerde %33’lük bir azalmaya sahip olarak çıkmış. Başlangıca göre toplam kolesterol de azaldı ve HDL kolesterol artmış bulunmuş. Pantetin grubu, toplam kolesterol ve trigliseritlerde daha küçük düşüşler gösterdiği saptanmıştır. En önemlisi, takviyelerden herhangi bir olumsuz yan etki gözlenmediği bildirilmiş. [3]
B5 Vitamini Hangi Gıdalarda Bulunmaktadır?
Vitamin B5 hemen hemen tüm bitki ve hayvansal gıdalarda bir dereceye kadar bulunmaktadır. Çünkü vitamin tüm canlı hücrelerde bulunmaktadır. En iyi kaynaklar sığır eti, tavuk, organ etleri, güçlendirilmiş tahıllar ve bazı sebzelerdir. [2]
- Kuvvetlendirilmiş tahıllar
- Organ etleri (karaciğer, böbrek)
- Sığır eti
- Tavuk göğsü
- Mantarlar
- Avokado
- Fındık tohumları
- Günlük süt
- Yoğurt
- Patates
- Yumurtalar
- Esmer pirinç
- Yulaf
- Brokoli
B5 Vitamini Eksikliği ve Toksisite Belirtileri Nelerdir?
Vitamin B5 Pantotenik Asit eksikliği
Vitamin B5 Pantotenik Asit çok çeşitli gıdalarda bulunduğundan, ciddi yetersiz beslenmede görüldüğü gibi diğer besin eksiklikleri olan kişiler dışında bir eksiklik görülmesi olasılığı. Diğer nadir vakalar, pantotenik asidin metabolize edilemediği genetik mutasyonlara sahip kişilerde görülmüştür. (Kaynak Belirtilmedi)
B5 Vitamini (Pantotenik Asit) eksikliği belirtileri şunları içerebilmektedir:
- Baş ağrısı
- Tükenmişlik
- Sinirlilik, huzursuzluk
- Rahatsız uyku
- Mide bulantısı, kusma, mide krampları
- Ellerde veya ayaklarda uyuşma veya yanma hissi
- Kas krampları
Vitamin B5 Pantotenik Asit Zehirlenme ve Aşırı Doz
Gıda kaynaklarından dolayı toksik düzeyde bir Vitamin B5 seviyesi gözlemlenmemiştir. Günde 10 gramlık çok yüksek dozlarda mide rahatsızlığı veya hafif ishal bildirilmiştir. [2] Bununla birlikte, bu nadirdir ve Vtamin B5 için Üst Alım Seviyesi belirlenmemiştir.
Biliyor Musun?
Vitamin B5 Pantotenik Asit, alerji veya kepekten bacak kramplarına ve artrite kadar düzinelerce duruma yardımcı olduğu iddia edilen bir takviye olarak satılmaktadır. Ne yazık ki bu iddiaları destekleyecek çok az kanıt var.
B5 vitamini (pantotenik asit), B9 (folat) ve B12 (kobalamin) ile birlikte çalışarak enerji metabolizmasını destekler. Ayrıca kırmızı kan hücresi üretimini artırabilmektedir. Böylece, nörolojik fonksiyonları destekleyerek sinir sağlığını da olumlu etkiler. Ancak, B5’in yetersiz alımı diğer B vitaminlerinin etkisini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Aşırı B5 alımı, B9 ve B12’nin emilimini azaltır veya nadir durumlarda alerjik reaksiyonlara yol açabilmektedir. Sonuç olarak, dengeli beslenme ve doktor önerisiyle yapılan takviyeler, bu vitaminlerin etkisini optimize etmek için önemlidir.
Kaynaklar
- Institute of Medicine. Food and Nutrition Board. Dietary Reference Intakes: Thiamin, Riboflavin, Niacin, Vitamin B6, Folate, Vitamin B12, Pantothenic Acid, Biotin, and Choline. Washington, DC: National Academy Press; 1998.
- U.S. Department of Health and Human Services. Pantothenic Acid Fact Sheet for Health Professionals. https://ods.od.nih.gov/factsheets/PantothenicAcid-HealthProfessional/ . Accessed 2/3/20.
- Chen YQ, Zhao SP, Zhao YH. Efficacy and tolerability of coenzyme A vs pantethine for the treatment of patients with hyperlipidemia: A randomized, double-blind, multicenter study. Journal of clinical lipidology. 2015 Sep 1;9(5):692-7.
- Jung S, Kim MK, Choi BY. The long-term relationship between dietary pantothenic acid (vitamin B5) intake and C-reactive protein concentration in adults aged 40 years and older. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases. 2017 Sep 1;27(9):806-16.
- https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/
