Travmatik subaraknoid kanama, kafa travmasına bağlı olarak beyin dokusu etrafındaki boşluklarda kan birikmesi durumunu ifade eder. Bu tür kanama genellikle kafa travmasının hızlı bir şekilde durması sonucunda oluşan ani hareketlerden kaynaklanır. Travmatik subaraknoid kanama, ciddi bir tıbbi acil durum olarak kabul edilmektedir. Mutlaka vakit kaybetmeden tanı veya tedavi gerektirir. Bu yazıda, tSAH’ın nedenleri, semptomları, tanı yöntemleri ve tedavi seçenekleri gibi konular ele alınarak, bu durumun daha iyi anlaşılması amaçlanmaktadır.
Travmatik Subaraknoid Kanama Nedenleri
Genellikle tSAH’a araba kazası, yüksekten düşme veya darp gibi önemli bir kafa travması neden olur. Yaralanmanın etkisi, subaraknoid boşluktaki kan damarlarının yırtılmasına veya kanamasına neden olur.
Travmatik Subaraknoid Kanama Klinik sunum:
tSAH semptomları arasında baş ağrısı, mide bulantısı veya kusma, boyun tutulması, nöbetler, konfüzyon, baş dönmesi ve bilinç kaybı yer alır. Bu belirtiler kafa travmasından hemen sonra ortaya çıkabileceği gibi zamanla kademeli olarak da gelişebilmektedir.
Teşhis:
Bilgisayarlı tomografi (BT) taraması, tSAH’ı saptamak için kullanılan en yaygın tanısal testtir. Bu test, beynin ayrıntılı görüntülerini oluşturmak için X-ışınları ve bilgisayar teknolojisini kullanır. Daha az yaygın olarak kullanılmasına rağmen, tSAH’ı teşhis etmek için bir manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taraması da kullanılabilmektedir.
Tedavi seçenekleri:
tSAH tedavisi tipik olarak bir hastane ortamında destekleyici bakımı içerir. Bu, hayati belirtilerin yakından izlenmesini, nöbetleri kontrol altına almak için ilaçların uygulanmasını ve kanama şiddetliyse veya beyin hasarı riski varsa muhtemelen cerrahi müdahaleyi içerebilir. Bazı durumlarda, yırtılmış bir kan damarını onarmak için anevrizma klipsi adı verilen bir prosedür gerekli olabilir.
Komplikasyonlar:
tSAH ile ilişkili komplikasyonlar arasında beyin hasarı, uzun süreli nörolojik bozukluklar, hidrosefali (beyinde aşırı beyin omurilik sıvısı) ve artmış kafa içi basıncı yer alabilir.
Prognoz:
tSAH için prognoz, yaralanmanın ciddiyetine ve kanamanın boyutuna bağlı olarak değişir. Hafif tSAH vakaları minimum müdahale ile kendi kendine düzelebilirken, daha şiddetli vakalar cerrahi müdahale gerektirebilir ve uzun vadeli nörolojik sonuçları olabilir. Başarılı bir sonuç için yakın izleme veya hızlı tıbbi müdahale kritik öneme sahiptir.
GKS
Glasgow Koma Skalası (GCS), beyin hasarı olan hastalarda bilinç düzeyini ve nörolojik işlevlerin değerlendirilmesidir. GKS, hastanın tepkisini üç alanda ölçer:
- göz açma
- sözel tepki
- motor tepki
Bu alanların her biri 1’den 5’e veya 6’ya kadar bir ölçekte puanlanır. Daha yüksek puanlar daha olumlu bir sonucu gösterir. Maksimum GCS skoru 15’tir, bu da tamamen uyanık ve bilinçli bir hastayı göstermektedir. 8 veya daha düşük bir puan genellikle ciddi bir beyin hasarının göstergesi olarak kabul edilmektedir. 9 ile 12 arasındaki puanlar orta, 13 ile 15 arasındaki puanlar hafif olarak kabul edilmektedir. GCS skoru, tedavi kararlarına rehberlik etmek veya hastanın zaman içindeki ilerlemesini izlemek için kullanılmaktadır. Acil ve kritik bakım ortamlarında sağlık hizmeti sağlayıcıları tarafından kullanılan önemli bir araçtır.
Travmatik Subaraknoid Kanamanın Komplikasyonları
Travmatik subaraknoid kanama (tSAK), çeşitli komplikasyonlara yol açabilen ciddi bir tıbbi durumdur. İşte tSAH ile ilişkili yaygın komplikasyonlardan bazıları:
- Vazospazm: Vazospazm, kan veya kan pıhtılarının varlığı nedeniyle beyindeki kan damarlarının daralmasıdır. Beyne giden kan akışının azalmasına neden olabilir ve daha fazla beyin hasarına yol açabilir.
- Hidrosefali: Hidrosefali, beyinde beyin omurilik sıvısının birikmesidir. Normal sıvı akışının engellenmesi veya beyindeki sıvı emiliminin azalması nedeniyle tSAK sonucu oluşabilir.
- Nöbetler: Nöbetler, tSAH’ın yaygın bir komplikasyonudur. Yaralanmadan hemen sonra ortaya çıkabilirler veya zamanla gelişebilirler. Nöbetler daha fazla beyin hasarına neden olabilir ve komplikasyon riskini artırabilmektedir.
- Bilişsel bozukluk: tSAH, hafıza, dikkat ve yürütme işlevi de dahil bilişsel bozukluğa yol açar. Bu sorunlar, yaralanmanın fiziksel olarak iyileşmesinden sonra bile devam edebilir.
- Hareket bozuklukları: Titreme ve spastisite gibi hareket bozuklukları tSAH’ın bir sonucu olarak ortaya çıkar. Bunlar hastanın hareket etme veya günlük aktivitelerini gerçekleştirme yeteneğini etkiler.
- Enfeksiyon: tSAH’lı hastalar, invaziv prosedürler veya uzun süreli hastanede kalma nedeniyle menenjit veya pnömoni gibi enfeksiyon geliştirme riski altındadır.
- Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB): TSSB, tSAH gibi travmadan sonra ortaya çıkabilen psikolojik bir durumdur. Hastalar yaralanmayla ilgili geçmişe dönüşler, kabuslar ve kaygı yaşayabilirler.
Sağlık hizmeti sağlayıcılarının tSAH’li hastaları yakından izlemesi ve ortaya çıkan komplikasyonları derhal yönetmesi önemlidir. Hızlı tedavi, hastanın sonuçlarını iyileştirir ve uzun vadeli komplikasyon riskini azaltır.